Roedd 19 Mai 2021 yn ddiwrnod nodiadol i gynllyn estyniad Rheilffordd Llyn Tegid pan dderbyniodd Cyfoeth Naturiol Cymru (CNC) ganiatâd cynllunio oddiar Awrdurdod Parc Cenedlaethol Eryri er mwyn uwchraddio'r amddiffynfeydd llifogydd o amgylch tref y Bala.

Mae CNC wedi bod yn gefnogol dros ben i'r rheilffordd, gan gytuno i ddylunio ac ymgorffori'r gwaith peiriannyddol sifil ychwanegol sy'n ofynnol er mwyn i'r rheilffordd gael ei gosod ar ben yr amddiffynfeydd ar hyd lan ogleddol y llyn.

O ganlyniad i ymgyrch codi arian llwyddiannus ym mis Chwefror, mae Ymddiriedolaeth Rheilffordd Llyn Tegid wedi gallu llunio cytundeb gyda CNC i dalu am y gwaith peiriannyddol ychwanegol sy’n golygu y gallwn edrych ymlaen at droi'r dywarchen gyntaf cyn diwedd y flwyddyn.

Bydd y gwaith hwn yn cynnwys bron i draean o'r estyniad cyfan ac mae'r Ymddiriedolaeth yn dymuno mynegi ei diolch dwfn i CNC.

Gyda chaniatâd cynllunio bellach wedi'w dderbyn gan CNC, bydd yr Ymddiriedolaeth yn cyflwyno'r cais am ganiatâd cynllunio ar unwaith ar gyfer yr estyniad llawn o 1200m.

Dros benwythnos y 12fed a'r 13eg Mehefin, bydd yn bosib gweld a chlywed injan stêm yn nhref y Bala am y tro cyntaf mewn 56 mlynedd wrth i'r rheilffordd ddathlu’r datblygiadau efo’r estyniad gyda digwyddiad Bala ‘ReRailed’.

Bydd injan Hunslet "Winifred", a adeiladwyd ym 1885 i weithio yr harbwr ym Mhorth Penrhyn ger Bangor, yn rhoi reidiau ar hyd llinell arddangos fer sydd wedi'i hadeiladu ar safle arfaethedig yr orsaf newydd yn nhref y Bala. Yn ogystal, bydd yna reilffordd fychan, arddangosfeydd o geir a theithiau cerdded tywysedig ar hyd llwybr yr estyniad.

Dewch â’r teulu i weld sut bydd y Bala yn dod yn le hanfodol i’w ymweld yng Ngogledd Cymru. Mae manylion llawn y digwyddiad ar gael ar wefan y rheilffordd.

Bydd gwasanaeth prysur yn gweithredu ar y rheilffordd rhwng Llanuwchllyn a'r derfynfa bresennol ym Mala (Pen y Bont), gyda bws hen fashiwn yn cysylltu'r orsaf â safle’r ŵyl yn y dref.

Rydym wedi ein llethu’n llwyr gan lefel y gefnogaeth a haelioni eich rhoddion mewn ymateb i’n hapêl frys i godi £50,000 mewn mis. Rydym yn falch o gyhoeddi ein bod nid yn unig wedi cyrraedd y targed ond ein bod wedi codi y cyfanswm syfrdanol o £71,000, a bydd pob ceiniog yn mynd tuag at y gwaith o ymestyn y rheilffordd i'r Bala.

Gyda'r arian terfynol wedi'i godi, mae wedi ein galluogi i ymrwymo i Cyfoeth Naturiol Cymru y £277K sy'n ofynnol i gynnwys llwybr y rheilffordd yn eu huwchraddiad amddiffynfeydd rhag llifogydd wrth ochr Llyn Tegid. Mae hyn yn golygu y bydd y gwaith corfforol cyntaf ar yr estyniad nawr yn dechrau yn ddiweddarach eleni.

Dywedodd Julian Birley, Cadeirydd Ymddiriedolaeth BLR:

Mae hyn y tu hwnt i'n disgwyliadau mwyaf. Rydyn ni wedi cael ein rhyfeddu pa mor garedig y mae pobl wedi bod. Hoffai Ymddiriedolaeth Rheilffordd Llyn Tegid, holl staff a gwirfoddolwyr y rheilffordd, busnesau a thrigolion y dref ddiolch o galon i bob un sydd wedi ein cefnogi ac wedi rhoi mor hael. Rydych chi nawr am byth yn rhan o'r rheilffordd hon. 

Yn ogystal â chefnogwyr unigol, rydym wedi derbyn cefnogaeth gan nifer o sefydliadau a hoffem gydnabod eu cymorth:

• Mae golygydd Llanuwchllyn Express, cylchgrawn Cymdeithas Rheilffordd Llyn Tegid, wedi llunio rhifyn arbennig o'r cylchgrawn ac mae'r elw o'r holl werthiannau yn mynd i'r Ymddiriedolaeth.

• Llyfrau Nigel Bird Books sydd wedi noddi costau argraffu Rhifyn Arbennig Llanuwchllyn Express.

• Mae RailAdvent wedi rhoi’r holl elw o werthu argraffiad cyfyngedig i’r Ymddiriedolaeth.

• Cefnogaeth gan y wasg arbenigol, gan gynnwys cylchgrawn Heritage Railway a gyhoeddodd erthygl hyfryd i godi ymwybyddiaeth ac yr ydym yn falch o sicrhau ei bod ar gael i'w lawrlwytho. < >

Tra bod hyn yn rhoi cychwyn ar gam cyntaf y prosiect, mae angen arian o hyd i gwblhau gweddill y gwaith, a byddem yn falch o dderbyn unrhyw roddion pellach trwy:

Mae'r Ymddiriedolaeth angen codi ar frys £276,000 tuag at gost y gwaith sy'n cael ei wneud gan Gyfoeth Naturiol Cymru (CNC) ar y gwelliannau amddiffyn rhag llifogydd yn nhref y Bala. Disgwylir i'r prosiect £ 6miliwn ddechrau'r flwyddyn nesaf ac mae CNC wedi cytuno i gynnwys gofynion y rheilffordd ar gyfer oddeutu 300 metr o ffurfiant newydd (a fydd yn rhan o lwybr yr estyniad) ac yn gwneud y gwaith adeiladu ffisegol, ond dim ond os yw'r Ymddiriedolaeth yn cyfrannu tuag at y gost gyffredinol. Hyd yn hyn, codwyd oddeutu £ 70,000, gan adael diffyg o tua £ 210,000, y mae angen i'r Ymddiriedolaeth ei ddarganfod cyn gynted â phosibl er mwyn peidio â cholli'r cyfle eithriadol hwn. Cadeirydd yr Ymddiriedolaeth, Julian Birley:

Mae hyn yn gwbl hanfodol o ran amser. Ni allwn golli'r cyfle hwn, oherwydd bydd ymweld â'r elfen hon o'r prosiect yn nes ymlaen, ar y gorau, yn treblu'r gost ac, ar y gwaethaf, yn peryglu'r prosiect cyfan, gan y bydd gweithio mewn ardal mor amgylcheddol sensitive yn anodd iawn. Mae hyn yn hynod o bwysig

Byddai'r Ymddiriedolaeth felly'n croesawu unrhyw rodd y gallech ei wneud, waeth pa mor fach neu fawr, tuag at y gost.

Rydym hefyd yn ddiolchgar iawn i The Railway Magazine am ganiatáu inni gyhoeddi yma'r erthygl chwe thudalen gyflawn sy'n ymddangos yn rhifyn Rhagfyr 2020 o'r cylchgrawn, sy'n rhoi cyfrif llawn iawn o uchelgais yr Ymddiriedolaeth i ymestyn y rheilffordd i'r Bala.